به گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در دومین اجلاس سراسری مسئولان کانون‌های بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی که صبح امروز با حضور آیت‌الله علم‌الهدی نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی در مشهد مقدس برگزار شد، گفت: هجرت امام رضا (ع) قسمت ما ایرانیان و تمدن بشری بود که به اجبار از سرزمین وحی به ایران بیایند و در مهندسی الهی اینگونه اتفاق افتاد که این هجرت منشأ یک حرکت جدید شود. حضور در جوار این امام همام برای ما فرصت بسیار مغتنمی است.

وی ادامه داد: دانشمندان غرب می‌گویند اگر تمدن دوره اسلامی نبود، غرب به مدرنیته و تمدن نمی‌رسید و اگر قرآن، اسلام و قرآن‌های ناطق یعنی اهل بیت (ع) نبودند، تمدن اسلامی شکل نمی‌گرفت. فضایی که برای امام صادق (ع) و سپس به صورت مکمل برای امام رضا (ع) ایجاد شد، فضایی بود که بی‌شک تمدن دوره اسلامی مرهون این عزیزان است.

دکتر طهرانچی با اشاره به بحث دانشگاه در گام دوم انقلاب اسلامی، اظهار داشت: همانطور که در اجلاس سراسری رؤسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کردم، شعار ما در دانشگاه همان است که مقام معظم رهبری بارها این حدیث علوی را قرائت کرده‌اند که حضرت علی (ع) می‌فرمایند «العلم سلطان؛ من وجده صال و من لم یجده صیل علیه». دانشگاه آزاد اسلامی گام دوم خود را در سه محور خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی دنبال می‌کند که هرکدام از این محورها، مقدمات و الزاماتی دارد که باید به آن بپردازیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: در گام دوم انقلاب اسلامی، دانشگاه‌ها دستاوردهایی داشته‌اند که مقام معظم رهبری به میلیون‌ها تحصیلکرده و ایجاد هزاران واحد دانشگاهی در بیانیه گام دوم اشاره می‌کنند که بی‌شک دانشگاه آزاد اسلامی در کسب این دستاوردها نقش ویژه‌ای داشته است.

وی با بیان اینکه دانشگاه در ایران به عنوان یکی از نهادهای علم در کنار حوزه علمیه مطرح است که ۸۰ سال پیش وارد کشور شد، گفت: نکته‌ای که درباره دانشگاه در کشور ما وجود دارد، این است که ما فقط به مقوله چگونگی دانشگاه پرداخته‌ایم و به همین دلیل سرگرم قوانین و آیین‌نامه‌ها بودیم و ویرایش‌های مختلف را در حلقه چگونگی دانشگاه اعمال می‌کردیم، در حالی که از این موضوع غافل بودیم که چگونگی منبعث از چرایی است و پارادایم‌ها، مکاتب، رویکردها، نظریه‌ها، روش‌شناسی، اهداف و گزاره‌ها در چرایی دانشگاه وجود دارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: با درگیر شدن به موضوع چگونگی دانشگاه و پرداختن به موضوعاتی همچون نظام ارتقا، چیزی در دانشگاه اصلاح نمی‌شود، چرا که نظام ارتقا باید در بستر چرایی باشد و اگر این بستر را نبینیم، با نظامات استخدامی و تحولی در حوزه چگونگی دانشگاه، خروجی نخواهیم داشت.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه چیستی دانشگاه نیز یک سؤال بسیار جدی است که اگر چیستی دانشگاه را ندانیم و به چرایی آن تکیه نکنیم، مانند قطاری است که ریل آن برمبنای دین‌زدایی بنا نهاد شده است، اظهار داشت: بنابراین برای آنکه بتوانیم نظامات دانشگاه را متحول کنیم، باید به چرایی توجه داشته باشیم و همه ابعاد چیستی دانشگاه را بشناسیم، چرا که هر سه مقوله چگونگی، چرایی و چیستی دانشگاه در هم تنیده است و از یکدیگر جدا نیستند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری و آموزش عالی از سوی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۳، گفت: مقام معظم رهبری سیاست‌های علم و فناوری که شامل ۶ بند است را با جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری جهان، آغاز کردند که این جهاد مستمر علمی بر «تولید علم و توسعه نوآوری و نظریه‌پردازی»، «ارتقای جایگاه علمی کشور در علم و فناوری و تبدیل ایران به قطب علمی و فناوری جهان اسلام»، «توسعه علوم پایه و تحقیقات بنیادی» و «تحول و ارتقای علوم انسانی» تأکید دارد.

وی افزود: مقام معظم رهبری از عنوان «جهاد مستمر» استفاده کردند، گویی این سیاست‌ها برای افرادی از جنس بسیج تدوین شده است، بنابراین باید بدانیم که وظیفه بسیج در این جهاد چیست.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به بند ۳ سیاست‌های کلی علم و فناوری، اظهار داشت: مقام معظم رهبری در این بند به حاکمیت مبانی، ارزش‌ها، اخلاق و موازین اسلامی در نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری و تحقق دانشگاه اسلامی با تأکید بر «تربیت اساتید و دانشجویان مؤمن به اسلام، برخوردار از مکارم اخلاقی، عامل به احکام اسلامی، متعهد به انقلابی اسلامی و علاقمند به اعتلای کشور»، «حفظ موازین اسلامی و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در استفاده از علم و فناوری» و «اهتمام به نظام تعلیم و تربیت اسلامی و اصل پرورش در کنار آموزش و پژوهش و ارتقای سلامت روحی و معنوی دانش‌پژوهان و آگاهی‌ها و نشاط سیاسی آنان» اشاره کردند.

دکتر طهرانچی ادامه داد: نکته‌ای که در بند ۳ مطرح است، این است که مقام معظم رهبری فقط به تربیت دانشجویان توجه نداشته‌اند، بلکه به تربیت اساتید نیز تأکید دارند و در سال ۱۳۹۳ ایشان دانشگاه را به عنوان یکی از مراکز مهم تربیت قوه عاقله کشور تعریف کردند،بنابراین تربیت در محیط دانشگاهی و علمی تنها مربوط به دانشجویان نیست و اساتید نیز در محیط شغلی خود باید تربیت یابند.

وی با اشاره به تعریف واژه تربیت در پشتیبان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تصریح کرد: براساس این سند، تربیت عبارت است از فرآیند تعاملی، زمینه‌ساز تکوین و تعالی پیوسته هویت متربیان، به صورتی یکپارچه و مبتنی بر نظام معیار اسلامی، به منظور هدایت ایشان در مسیر آماده شدن جهت تحقق آگاهانه و اختیاری مراتب حیات طیبه در همه ابعاد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ترجمه «Higher education» به معنای آموزش عالی، یک کج‌فهمی بزرگ بود، گفت: خیلی ساده‌انگارانه است اگر این کج‌فهمی را بد ترجمه کردن بدانیم، چون زمانی که وزارت آموزش عالی وقت ایران «Higher education» را به «آموزش عالی» ترجمه کرد، یک بنیان کج بنا نهاد و در آموزش و پرورش نیز، آموزش را مقدم بر پرورش دانستند. این در حالی است که علمای علم و تربیت برای پرورش و تربیت یک معنای کامل قائل هستند و معتقدند تعلیم ذیل تربیت قرار دارد و آموزش عالی را نیز باید تربیت عالی بدانیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: در باب چیستی نهاد علم، می‌توان آن را پرورش‌دهنده نسل جوان و تربیت‌کننده قوه عاقله کشور دانست که این پرورش در چارچوب تحصیل جوانان شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به جنبه تربیتی علم و مشاهده و تعمیق در طبیعت برای تقویت ایمان به خدا، گفت: خداوند در آیه ۴۱ سوره فصلت می‌فرماید «سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ» (به زودى نشانه‏‌هاى خود را در افق‌هاى گوناگون و در دل‌هایشان به ایشان خواهیم داد تا برایشان روشن گردد که او خود حق است. کسب علم جنبه تربیتی دارد و مشاهده و تعمق در طبیعت تقویت کننده ایمان به خداست). همچنین در سوره ملک می‌فرماید: «الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَا تَرَى فِی خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُت فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ» (همان کسى که هفت آسمان را بر فراز یکدیگر آفرید؛ در آفرینش خداوند رحمان هیچ تضاد و عیبى نمى‌بینى. بار دیگر نگاه کن، آیا هیچ شکاف و خللى مشاهده مى‌کنى؟)

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: براساس آیه ۱۶۴ سوره آل عمران که خداوند می‌فرماید «ویُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ»، تزکیه و تعلیم از وظایف انبیای الهی است که دانشگاه‌ها نیز باید به این دو مهم توجه ویژه داشته باشند تا دانشگاه بتواند یک محیط تربیتی شغلی برای اساتید و یک محیط آموزشی مناسب برای دانشجویان باشد.

وی به محیط‌های پنج‌گانه تربیتی اشاره کرد و گفت: محیط‌های خانوادگی، آموزشی، شغلی، رفاقتی و فضای حاکم بر جامعه، پنج محیط تربیتی انسان است که محیط رفاقتی و فضای حاکم بر جامعه در عرض تمام این فضاهای تربیتی حاکم است. بدون شک اگر نظام انقلابی می‌خواهد تبیین شود، ولات و امرا و دانشمندان دو محور مهم در فضای حاکم بر جامعه هستند که می‌توانند به تشکیل نظام انقلابی کمک کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: زمانی که فردی عضو هیأت علمی دانشگاه می‌شود، یک محیط شغلی انتخاب می‌کند که دانشگاه است. این محیط شغلی می‌تواند سازنده یا مخرب باشد. آنچه در این محیط حائز اهمیت است، این است که در شغل اساتید تربیت، تزکیه و تعلیم نیز وجود داشته باشد. بنابراین اساتید در محیط شغلی خود دو وجهه دارند یک وجهه کنشگر در محیط آموزشی و وجهه دیگر تربیت‌پذیر در محیط شغلی آنان است، همانطور که مقام معظم رهبری در بند سوم سیاست‌های کلی علم و فناوری به موضوع تربیت اساتید و دانشجویان اشاره کرده‌اند.

دکتر طهرانچی با اشاره به برگزاری همایش‌های معرفت‌افزایی و تبیین بیانیه گام دوم انقلاب در دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: بسیج اساتید می‌خواهد به ما هشدار بدهد که محیط شغلی یک محیط تعلیم و تزکیه است و یکی از مصیبت‌هایی که کشور ما دچار آن شده، این است که محیط کاری را به عنوان محیط تربیتی نمی‌دانیم و این موضوع تنها مربوط به دانشگاه نمی‌شود و در ادارات و سایر بخش‌ها نیز محیط شغلی، محیط آموزشی افراد تلقی نمی‌شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: مصراع «زگهواره تا گور دانش بجوی» که ترجمۀ حدیث «اطلبوا العلم من المهدِ الی اللحد» است، بدین معنا نیست که دائم باید در مدرسه و دانشگاه باشیم، بلکه بدین معناست که محیط خانوادگی و شغلی، محیط آموزشی محسوب می‌شود که باید ویژگی‌های محیط شغلی را تبیین کرده و درباره اثربخشی آن بحث کنیم.

وی با بیان اینکه یکی از اشکالات دانشگاه این است که دانشگاه را محیط تربیتی نمی‌بینیم، گفت: ساحت تربیت شش‌گانه است و اگر فقط به ساحت «علمی، فناوری و نوآوری»، «اقتصادی و حرفه‌ای» و «زیبایی‌شناختی و هنری» آن توجه داشته باشیم، از سه ساحت مهم دیگر تربیت در دانشگاه غفلت کرده‌ایم. بنابراین دانشگاه باید به ساحت «تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی»، «اجتماعی و تمدنی» و «زیستی و بدنی» دانشجویان نیز اهتمام داشته باشیم.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه آموزش علم معیشت به جوانان از وظایف دانشگاه‌هاست، اظهار داشت: پذیرفته نیست که دانشگاه خود را اداره کند، اما علم معیشت را به دانشجویان خود نیاموزد و بعد انتقاد کنیم، چرا جوانان بعد از فارغ‌التحصیلی ترجیح می‌دهند جزو یقه سفیدها باشند. اگر از ابتدا به تربیت جوانان و معیشت آینده آنها توجه می‌کردیم، وضعیت به این شکل نمی‌شد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: خودسازی یکی از مقوله‌های مهم در محیط تربیتی است. امام خمینی (ره) می‌فرمایند اگر کسی قبل از خودسازی خود، بخواهد جامعه را بسازد، هلاک می‌شود. ما مستمراً نیاز به مشارطه، مراقبه و محاسبه داریم، بنابراین خودسازی اولین اصلی است که در گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی، باید به آن توجه داشته باشیم و محیط دانشگاه را برای خودمان و دانشجویان تبدیل به یک محیط تربیتی کنیم، چرا که لایه اصلی دانشگاه، تعلیم و تزکیه است.

وی با اشاره به اهمیت تربیت جوانان، به نامه ۳۱ نهج البلاغه اشاره کرد و گفت: امیرالمؤمنین(ع) خطاب به امام حسن مجتبی(ع) می‌فرماید «دل جوان همچون زمین کشت نشده است و هرچه در آن افکنند می‌پذیرد، من نیز پیش از آنکه دلت سخت و خردت مشغول شود به ادب‌ آموزیت پرداختم تا با اندیشه استوار در کارها به امری روی آوری که مردمان کارآزموده تر از طلب و آزمودن آن بی‌نیاز ساخته‌اند.»

باید در دانشگاه به حوزه پژوهش و نظریه‌پردازی توجه داشته باشیم تا بتوان جوانان انقلابی تربیت کرد

دکتر طهرانچی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به نقش دانشگاه آزاد اسلامی در نظام تربیتی، خاطرنشان کرد: با نهاد سنتی دانشگاه آزاد اسلامی، نمی‌توان این دانشگاه را تبدیل به نهاد تربیتی کرد و نمی‌توان بسیجی بود و جهاد مستمر علمی مورد تأکید رهبر معظم انقلاب را مدنظر قرار داد، اما فقط به جنبه آموزشی دانشگاه توجه کرد، بلکه باید به حوزه پژوهش و نظریه‌پردازی در دانشگاه نیز توجه داشته باشیم تا بتوانیم جوانان انقلابی تربیت کرده و آنها را در راستای شناسایی نیازهای جامعه به کار بگیریم.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی به وظایف بسیج اساتید در دانشگاه اشاره و تأکید کرد: همانطور که برای انتخاب رؤسای دانشکده‌ها، شرایط و ضوابطی وجود دارد، رؤسای کانون‌های بسیج اساتید نیز باید براساس ضوابطی انتخاب شوند. یکی از وظایف بسیج اساتید این است که بررسی کند که نیازها و الزامات نظام انقلابی چیست تا دانشگاه با مدیریت دانش و تبدیل دانش ضمنی به دانش مستند و تعلیم و کاربست علم، بتواند به تحقق این نظام کمک کند.